Reguły opisujące tolerancję ekologiczną. Prawo minimum Liebiga, Prawo tolerancji ekologicznej Shelforda, Zasada współdziałania czynników.
Tolerancja ekologiczna
Zdolność organizmu do przystosowania się do zmian pod wpływem działającego czynnika (np. wody, światła, temperatury, pokarmu).
Tolerancja ekologiczna zależna jest od:
wieku osobnika
stadium rozwojowego osobnika
liczby oddziaływających czynników ograniczających
Prawo minimum Liebiga
Możliwości rozwoju organizmu zależą od składnika, którego jest najmniej – czyli w ilości niewystarczającej do zaspokojenia potrzeb organizmu.
Występujący składnik w niedoborze nazywany jest czynnikiem ograniczającym.
Pomimo prawidłowego stężenia wszystkich innych czynników – ogranicza on wzrost i rozwój organizmu.
Czynnikami ograniczającymi mogą być:
– niedobór światła
– niedobór składnika pokarmowego (np. azotu u roślin)
– niedobór wody
Prawo tolerancji ekologicznej Shelforda
Prawo tolerancji ekologicznej Shelforda jest rozszerzeniem Prawa minimum Liebiga.
Mówi o tym, że możliwość bytowania organizmu określają dwie wartości: maksimum i minimum danych czynników.
Maksimum i minimum wyznaczają zakres tolerancji ekologicznej organizmów (czyli zakres zmienności czynnika środowiska, tj. temperatura, woda) w których organizm może funkcjonować.
Organizmu mające wąski zakres tolerancji to stenobionty.
Organizmy mające szeroki zakres tolerancji to eurybionty.
Szerokość zakresu tolerancji świadczy o stopniu przystosowania się (specjalizacji) organizmu.
Wartości powyżej maksimum i poniżej minimum mogą prowadzić do śmierci organizmu.
Zasada współdziałania czynników
Maksymalne, minimalne oraz optymalne wartości danych czynników nie są stałe – lecz mogą zmieniać się w zależności od zmian, jakim podlegają.
Tolerancja na dany czynnik może się zmieniać w zależności od działania innych czynników, działających w tym samym czasie.
Źródła:
1. Fuerst J.: Biologia. Vademecum liceum, technikum. Wydawnictwo GREG, Kraków 2008.
2. Holeczek J., Januszewska-Hasiec B., Kobyłecka J., Stawarz J., Stencel. J.: Teraz Matura 2019. Biologia Tuż przed Egzaminem. Nowa Era, Wydanie II, Warszawa 2017.
3. Holeczek J., Januszewska-Hasiec B., Kobyłecka J., Stawarz J., Stencel R.: Teraz Matura. Biologia Vademecum, Nowa Era, Warszawa 2015.