OŚRODKOWE CIŚNIENIE ŻYLNE (OCŻ)
OŚRODKOWE CIŚNIENIE ŻYLNE (OCŻ) – ciśnienie krwi, jakie panuje w dużych naczyniach żylnych – w żyle głównej górnej i żyle głównej dolnej – przy ujściu do prawego przedsionka serca.
Na wartość OCŻ mają wpływ:
rzut serca
skurcz mięśni szkieletowych zwłaszcza brzucha i kończyn dolnych
napięcie układu współczulnego
siła grawitacji
zmiana pozycji ciała.
Ciśnienie to podlega również niewielkim wahaniom zależnym od ruchów oddechowych klatki piersiowej i pracy serca.
Pomiar OCŻ
Pomiarów OCŻ dokonuje się przez zgłębnik wprowadzony do żyły głównej górnej lub dolnej przez nakłucie żyły podobojczykowej, szyjnej lub udowej. Wyniki podaje się najczęściej w cm słupa wody. Zakres wartości prawidłowych wynosi 4 – 12 cm słupa wody.
Oznaczanie ośrodkowego (centralnego) ciśnienia żylnego ma duże znaczenie dla oceny hemodynamiki i pośrednio objętości krążącej krwi u osób ciężko chorych.
Obniżenie OCŻ świadczy o niedostatecznym wypełnieniu łożyska naczyniowego, a podwyższenie OCŻ o niewydolności krążenia lub zwiększonej objętości krwi krążącej.
Cel pomiaru OCŻ:
Ocena objętości przestrzeni wodnej śródnaczyniowej.
Monitorowanie i identyfikacja zaburzeń bilansów płynów u ciężko chorych.
Monitorowanie terapii płynami podawanymi dożylnie.
Monitorowanie i sterowanie uzupełnieniem płynów.
Wyniki badania OCŻ
Wynik badania OCŻ podaje się w cm słupa wody; prawidłowe wartości OCŻ mieszczą się w zakresie 4-12 cm słupa wody. Wzrost OCŻ ponad 12 cm słupa wody oznacza hiperwolemię, spadek poniżej 4 cm- hipowolemię.
OCŻ jest podwyższone w przypadku
Hiperwolemii
Niewydolności prawokomorowej
Zatorów płucnych
Tamponady serca
Anatomicznego zwężenia na napływu do prawego serca-wada zastawkowa
Podwyższenie ciśnienia w klp-sztuczna wentylacja ciśnieniem dodatnim, odma wentylowa
Zaburzeń ośrodka naczynioruchowego
OCŻ jest obniżone w przypadku:
Hipowolemii względna lub bezwzględna
Wstrząsu
Zaburzeń ośrodka naczynioruchowego
PRZYGOTOWANIE PRZYRZĄDU:
1. Zdezynfekować butelkę w miejscu nakłucia igły, światło drenu zamknąć rolkowym regulatorem przepływu.
2. Zdjąć osłonkę igły biorczej i wkłuć igłę w butelkę z płynem infuzyjnym, butelkę zawiesić na statywie.
3. Płynem infuzyjnym napełnić do połowy komorę filtracyjną.
4. Dren manometru ze skalą umocować na statywie dwoma paskami taśmy samoprzylepnej tak, aby zwisał ok. 30 cm poniżej poziomu 0 (jak na załączonym rysunku).
5. Za pomocą kranika trójdrożnego skierować przepływ w stronę łącznika Luer-Lock (służącego do podłączania cewnika), otworzyć rolkowy regulator przepływu oraz osłonkę filtra hydrofobowego (w igle biorczej), wypełniając w ten sposób płynem tę część przyrządu).
6. Za pomocą kranika trójdrożnego skierować przepływ w stronę manometru, napełniając manometr do połowy wysokości skali. UWAGA: usunąć pęcherzyki powietrza zgromadzone w drenie manometru.
7. Punkt zerowy skali manometru ustawić na wysokości połowy klatki piersiowej oraz czwartego międzyżebrza.
SPOSÓB ZASTOSOWANIA:
1. Cewnik wprowadzić do żyły górnej głównej (przy użyciu odpowiedniej prowadnicy) identyfikując położenie końca cewnika wewnątrz klatki piersiowej radiologicznie lub elektrokardiograficznie.
2. Po stwierdzeniu prawidłowej lokalizacji końca cewnika, połączyć cewnik z przyrządem i wprowadzić do niego płyn infuzyjny (zachowując ostrożność, by nie dostało się tam powietrze).
3. Pomiar OCŻ odbywa się przy zamkniętym rolkowym regulatorze przepływu, kranik trójdrożny powinien być ustawiony w taki sposób, aby był przepływ pomiędzy cewnikiem, a skalą manometru.
UWAGI:
1. W czasie pomiaru OCŻ cewnik powinien być wypełniony płynem infuzyjnym.
2. Przy położeniu cewnika w świetle żyły głównej górnej, poziom płynu na skali manometru ukazuje wahania oddechowe 0,5-1,0 cm; brak tych wahań może świadczyć o niedrożności cewnika (nie wolno udrażniać cewnika prowadnicą).
3. Bardzo wysokie ciśnienie i wahania słupa płynu zgodnie z akcją serca mogą świadczyć, że koniec cewnika znajduje się w prawej komorze.
4. Dla zachowania drożności, zaleca się okresowe przepłukiwanie cewnika roztworem heparyny.
Źródła:
1. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych. Medycyna Praktyczna, Kraków 2013.
2. https://pl.freepik.com/premium-zdjecie/kobiety-lekarka-sprawdza-zasolonego-kapinos-w-szpitalu_5486822.htm#query=kroplówka&position=23
Zobacz również:
>>> Wkłucie centralne: czas utrzymania, lokalizacje, wskazania oraz powikłania
>>> Kroplowy wlew dożylny – „kroplówka”: cel, rodzaje wskazania oraz powikłania. Sposób przygotowania płynów dożylnych. Rodzaj, objętość i czas trwania przetaczanych płynów.
>>> Paracenteza – nakłucie jamy otrzewnej: wskazania, przeciwwskazania, technika zabiegu oraz powikłania
>>> Opieka terapeutyczna nad pacjentem z kamicą pęcherzyka żółciowego po badaniu/zabiegu ECPW
>>> Założenie zgłębnika do żołądka. Opieka terapeutyczna nad chorym z założonym zgłębnikiem.