Ultrasonografia zaliczana jest do nieinwazyjnych badań obrazowych. W metodzie tej wykorzystywane są fale dźwiękowe o częstotliwości od 20 tys. Hz (niesłyszalne dla ucha ludzkiego). Badanie to polega na tym, iż fale o wysokiej częstotliwości kierowane są do wnętrza tkanek a ich odbicie rejestrowane przez przetwornik, przetwarzane jest elektronicznie i wyświetlane na monitorze. Badania ultrasonograficzne pozwalają na uzyskanie zarysów oraz położenia narządów oraz tkanek , co pozwala na wykrywanie w nich patologii takich jak: obrzęki, nieprawidłowa masa, obecność kamieni czy przemieszczeń i zmian w tkankach przyległych. Jest to metoda pozwalająca na szybkie wykonanie badania i postawienie rozpoznania. Jedyną wadą badań ultrasonograficznych jest to, iż nie pozwalają one na ocenę struktur kostnych oraz wypełnionych gazem lub powietrzem (np. płuca, jelita).
Wśród badań ultrasonograficznych (USG) wyróżniamy:
Echokardiografię (badanie układu sercowo- naczyniowego)
Echoencefalografię (badanie środkowych struktur mózgowia)
Echokardiografię przezprzełykową
Ultrasonografię oczu
Ultrasonografię tarczycy i przytarczyc
Ultrasonografię klatki piersiowej (diagnostyka chorób płuc)
Ultrasonografię węzłów chłonnych i przestrzeni zaotrzewnowej
Ultrasonografię jamy brzusznej i aorty (diagnostyka tętniaków aorty)
Ultrasonografię śledziony
Ultrasonografię trzustki
Ultrasonografię wątroby i dróg żółciowych
Ultrasonografię nerek
Ultrasonografię pęcherza moczowego
Ultrasonografię prostaty
Ultrasonografię moszny
Ultrasonografię piersi
Ultrasonografię miednicy
Przygotowanie do badań ultrasonograficznych:
Przed każdym badaniem ultrasonograficznym personel leczniczy powinien wyjaśnić pacjentowi, że:
Badanie trwa 30-45 minut.
Nie ma konieczności ograniczania płynów oraz pokarmów (wyjątek stanowi badanie usg: węzłów chłonnych i przestrzeni zaotrzewnowej- na czczo 12 godzin, trzustki).
Pacjent zostanie ułożony w odpowiedniej pozycji i musi w niej pozostać, chyba że zostanie poproszony o jej zmianę (pozycja pacjenta uzależniona jest od badanego obszaru, może on być ułożony w pozycji na wznak, głową do dołu, w pozycji siedzącej półwyprostowanej, bocznej lewej i prawej, bocznej ukośnej).
Na skórę ponad badanym obszarem będzie nałożony żel i do tych miejsc będzie przykładana głowica aparatu USG.
Pacjent może obserwować przebieg badania na monitorze.
W niektórych badaniach ultrasonograficznych występuje przygotowanie dodatkowe, oprócz tego wymienionego wcześniej. Do badań tych należą:
Ultrasonografia oczu: oko zostanie znieczulone za pomocą kropli, których zastosowanie może powodować występowanie przez pewien czas zamglenia widzenia.
Ultrasonografia jamy brzusznej i aorty: Informacje o zakazie spożywania posiłków na 12 godzin przed badaniem, konieczności spożywania płynów w celu wypełnienia pęcherza moczowego oraz wykonaniu lewatywy i podaniu leków zmniejszających ilość gazu w jelitach.
Ultrasonografia wątroby i dróg żółciowych: w niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie lewatywy w celu opróżnienia jelit z mas kałowych lub barytu.
Ultrasonografia pęcherza moczowego: konieczność wypełnienia pęcherza moczowego płynami przed badaniem w celu poprawy warunków obrazowania, w przypadku oceny zalegania moczu- konieczność jego oddania przed badaniem.
Ultrasonografię prostaty: w razie potrzeby wykonanie lewatywy.
Ultrasonografię miednicy: konieczność wypełnienia pęcherza moczowego, który wypchnie z miednicy jelita pozwalając na jej zbadanie.
Badanie nie sprawia bólu a ryzyko jest minimalne.
Ponadto personel medyczny przed badaniem powinien:
Zabrać wywiad dotyczący chorób badanego układu czy też narządu, przyjmowanych leków oraz wyników poprzednich badań laboratoryjnych oraz obrazowych.
Pomóc pacjentowi przyjąć odpowiednią pozycję ciała oraz jeżeli jest to konieczne to usunąć pacjentowi biżuterię, protezy, itd.
Pomóc w odsłonięciu odpowiedniej części ciała a w razie potrzeby zaopatrzyć badanego w odpowiednią odzież szpitalną (np. rozpinaną z przodu koszulę).
Ocenić czynności życiowe pacjenta oraz stan badanego układu w celu późniejszego porównania.
Umożliwić pacjentowi odpoczynek przed badaniem, jeżeli jest to konieczne.
Źródła:
1. Cavanaugh B.M. (red.): Badania laboratoryjne i obrazowe dla pielęgniarek. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.
2. Pruszyński B. (red.): Radiologia – diagnostyka obrazowa, Rtg, TK, USG, MR i medycyna nuklearna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011.
3. https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie/kobieta-coraz-usg-tarczycy-od-lekarza_1008384.htm#page=1&query=usg&position=15
Zobacz również:
>>> Mammografia – badanie kontrastowe piersi. Jak się przygotować do badania? Jakie są rodzaje mammografii?
>>> Rezonas magnetyczny – nieinwazyjne badanie obrazowe. Przygotowanie, wskazania, przeciwskazania
>>> Badania radiologiczne: pojęcie, istota, oraz podział. Rentgenowskie (konwencjonalne) badania radiologiczne – przygotowanie.