Występowanie i powstawanie lizosomu
Lizosomy powstają jako jeden z rodzajów pęcherzyków w Aparacie Golgiego.
Występują w komórkach zwierząt i niektórych protistów.
Budowa lizosomu
Lizosomy to niewielkie pęcherzyki otoczone pojedynczą błoną białkowo-lipidową.
Wypełnione są enzymami hydrolitycznymi (trawiennymi) – rozkładającymi białka, cukry, kwasy nukleinowe i tłuszcze (czyli składniki dostarczone z zewnątrz na drodze endocytozy)
Końcowe produkty trawienia (tj. cukry proste, aminokwasy, nukleotydy) transportowane są z lizosomu do cytoplazmy. Tam mogą zostać wykorzystane do wytworzenia nowych związków organicznych bądź transportowane dalej, poza granice komórki.
Funkcje lizosomu
Trawienie wewnątrzkomórkowe cząstek pokarmowych.
Trawienie wewnątrzkomórkowe zużytych i uszkodzonych organelli komórki – co umożliwia regenerację i odbudowę organizmu.
Samotrawienie komórki
Enzymy trawienne muszą być zamknięte w lizosomach.
Uwolnienie enzymów trawiennych do wnętrza komórki spowodowało by jej samostrawienie. Proces ten zachodzi po śmierci organizmów.
Błona białkowo-lipidowa otaczająca lizosom po jakimś czasie ulega uszkodzeniu. Wówczas enzymy trawienne dostają się do cytoplazmy komórki, rozpoczynając proces jej rozkładu.
Kwaśne środowisko lizosomu
Lizosom wypełniony jest enzymami hydrolitycznymi tworzącymi kwaśne środowisko organellum.
Enzym błonowy H+-ATP-aza nazywany również pompą protonową (pompą H+) – odpowiada za utrzymanie niskiego pH wewnątrz lizosomu (czyli utrzymanie kwaśnego środowiska)
Pompa protonowa/pompa H+ transportuje jony wodoru z cytoplazmy do wnętrza lizosomu.
Źródła:
1. Fuerst J.: Biologia. Vademecum liceum, technikum. Wydawnictwo GREG, Kraków 2008.
2. Fuerst J., Jakubowska A., Król I.: Tablice. Biologia. Chemia. Wydawnictwo „GREG”, Kraków 2018.
3. Holeczek J., Januszewska-Hasiec B., Kobyłecka J., Stawarz J., Stencel. J.: Teraz Matura 2019. Biologia Tuż przed Egzaminem. Nowa Era, Wydanie II, Warszawa 2017.
4. Holeczek J., Januszewska-Hasiec B., Kobyłecka J., Stawarz J., Stencel R.: Teraz Matura. Biologia Vademecum, Nowa Era, Warszawa 2015.
5. Mikołajczyk M., Zygmunt J.: Vademecum Maturzysty Biologia. Najlepsze wydanie na rok 2018, Wydawnictwo Greg, Kraków 2017.
6. Pyłka Gutowska E.: Vademecum Maturzysty Biologia, Wyd. „Oświata”, Warszawa 2002.
7. https://www.britannica.com/science/lysosome
Zobacz również:
>>> Budowa, funkcje oraz występowanie JĄDRA KOMÓRKOWEGO.
>>> Budowa, funkcje oraz występowanie ŚCIANY KOMÓRKOWEJ.
>>> Budowa, funkcje oraz występowanie MITOCHONDRIUM.
>>> Cechy mitochondrium jako organelli autonomicznej i jako zależnej od komórki.
>>> Budowa, funkcje oraz występowanie RYBOSOMU.