Cykle infekcyjne wirusów: cykl lityczny i cykl lizogeniczny
Cykl lityczny
Po zakażeniu komórki, materiał genetyczny wirusa przejmuję kontrolę nad jej metabolizmem;
Nowe wiriony, powstałe w procesie replikacji opuszczają komórkę gospodarza – doprowadzając następnie do jej rozpadu, czyli lizy.
Cykl lizogeniczny
Wirus wbudowuje swój materiał genetyczny w DNA komórki gospodarza (zainfekowanej komórki);
Materiał genetyczny wirusa jest powielany/kopiowany razem z komórką gospodarza;
W formie prowirusa (profaga – u bakteriofagów) nie wywołuje żadnych objawów (jest w stanie “uśpienia”;
Prowirus ulega aktywacji i wchodzi w cykl lityczny pod wpływem czynników zewnętrznych niekorzystnych dla zainfekowanej komórki gospodarza (tj. stres, obniżona odporność organizmu)
Cykle infekcyjne wirusów na przykładzie bakteriofagów (fagów)
W przypadku bakteriofagów (czyli wirusów atakujących bakterie) do komórki bakteryjnej nie wnika cały wirion (pojedynczy wirus), lecz jedynie kwas nukleinowy.
W przypadku wirusów roślinnych i zwierzęcych do komórki gospodarza (zainfekowanej komórki) wnikają całe wiriony.
Cykl lityczny
1. Adsorpcja
Wirus przyczepia się do ściany komórkowej gospodarza (w tym przypadku bakterii)
2. Wnikanie
Wirus “wstrzykuje” swój materiał DNA do wnętrza komórki gospodarza (bakterii)
3. Replikacja
DNA bakterii zostaje zniszczone, a fagowy DNA (wirusa) ulega replikacji. Wytwarzane są białkowe składniki faga (składniki wirusa)
4. Składanie
Wytwarzane są nowe wiriony potomne z wytworzonych elementów wirusa.
5. Uwalnianie
Wiriony potomne (nowe wirusy) dostają się na zewnątrz komórki bakteryjnej (po jej zniszczeniu).
Cykl lizogeniczny
1. Adsorpcja
Wirus przyczepia się do ściany komórkowej gospodarza (w tym przypadku bakterii).
2. Wnikanie
Wirus “wstrzykuje” swój materiał DNA do wnętrza komórki gospodarza (bakterii).
3. Integracja
Materiał genetyczny wirusa zostaje włączony do DNA komórki gospodarza (bakterii).
4. Replikacja
Replikacja wirusowego DNA – dzięki czemu trafia on do kolejnych komórek gospodarza (bakteri).
Źródła:
1. Holeczek J., Januszewska-Hasiec B., Kobyłecka J., Stawarz J., Stencel. J.: Teraz Matura 2019. Biologia Tuż przed Egzaminem. Nowa Era, Wydanie II, Warszawa 2017.
2. Holeczek J., Januszewska-Hasiec B., Kobyłecka J., Stawarz J., Stencel R.: Teraz Matura. Biologia Vademecum, Nowa Era, Warszawa 2015.