Podział i funkcje układu nerwowego
Płaty mózgu i ich ośrodki (tabela i rycina)
Rodzaje i podział włókien/komórek nerwowych pod względem budowy i funkcji
Podział receptorów ze względu na pochodzenie i rodzaj bodźca
Autonomiczny układ nerwowy: organizacja czynnościowa części współczulnej i przywspółczulnej.
Porównanie funkcjonowania układów: nerwowego i hormonalnego. Przykłady współpracy obu układów.
Lokalizacja gruczołów dokrewnych (przysadki mózgowej, szyszynki, tarczycy, przytarczycy, grasicy, nadnerczy, trzustki, nadnerczy)
Procesy zachodzące w komórce nerwowej (neuronie) wymagające zużycia energii
Hormony – podstawowe informacje: pojęcie, znaczenie oraz ich działanie
Funkcje i hormony podwzgórza
Hormony tkankowe – działanie oraz miejsca ich wydzielania
Lokalizacja gruczołów dokrewnych (przysadki mózgowej, szyszynki, tarczycy, przytarczycy, grasicy, nadnerczy, trzustki, nadnerczy)
Porównanie funkcjonowania układów: nerwowego i hormonalnego. Przykłady współpracy obu układów.
Jak układ odpornościowy reaguje na wniknięcie drobnoustrojów? Etapy odpowiedzi odpornościowej humoralnej.
Budowa i funkcje układu limfatycznego. Narządy i naczynia limfatyczne. Krążenie limfy.
Przykłady swoistej (nabytej) i nieswoistej (wrodzonej) reakcji obronnej organizmu na drobnoustroje chorobotwórcze
Różnice między szczepionką a surowicą
Hormony tkankowe – działanie oraz miejsca ich wydzielania
Wątroba – największy gruczoł organizmu człowieka: budowa oraz funkcje
Rodzaje trawienia: trawienie zewnątrzkomórkowe i wewnątrzkomórkowe
Hormony tkankowe – działanie oraz miejsca ich wydzielania
Podział zwierząt ze względu na sposób odżywiania
Lokalizacja gruczołów dokrewnych (przysadki mózgowej, szyszynki, tarczycy, przytarczycy, grasicy, nadnerczy, trzustki, nadnerczy)
Porównanie cech 5 królestw (bakterii, protistów, roślin, grzybów, zwierząt) pod względem budowy, odżywiania i oddychania
Porównanie procesów powstawania gamet: komórki jajowej i plemnika
Żeńskie cechy płciowe: pierwszorzędowe, drugorzędowe oraz trzeciorzędowe
Męskie cechy płciowe: pierwszorzędowe, drugorzędowe oraz trzeciorzędowe
Listki zarodkowe u ssaków: ektoderma, endoderma, mezoderma
Pojęcia związane z rozmnażaniem roślin i zwierząt
Lokalizacja gruczołów dokrewnych (przysadki mózgowej, szyszynki, tarczycy, przytarczycy, grasicy, nadnerczy, trzustki, nadnerczy)
Budowa cząsteczki DNA – kwasu deoksyrybonukleinowego
Cechy kodu genetycznego (DNA)
Upakowanie DNA w jądrze komórkowym
Kariotyp – pojęcie oraz charakterystyka
Budowa genu: sekwencje kodujące i niekodujące oraz rodzaje genów (geny ciągłe i nieciągłe, eksony i introny)
Replikacja DNA (3)
Rodzaje RNA
TRANSKRYPCJA – proces powstawania RNA
Translacja oraz modyfikacje potranslacyjne białek (2)
Ekspresja genów – procesy prowadzące do odczytania informacji genetycznej
Rybozymy i deoksyrybozymy
Przyczyny i czynniki powstawania mutacji
Rodzaje mutacji
Mutacje genowe: substytucja, delecja, insercja. Skutki mutacji genowych na poziomie komórkowym.
Rodzaje zmienności organizmów: zmienność środowiskowa, zmienność rekombinacyjna oraz zmienność mutacyjna
Zmienność genetyczna u bakterii: koniugacja, transdukcja oraz transformacja
Zmienność genetyczna – dziedziczna. Rodzaje rekombinacji: homologiczna, umiejscowiona oraz niehomologiczna.
Inżynieria genetyczna (3)
Korzyści wynikające z poznania genomu człowieka
Biomy wodne: słodkowodne, morskie oraz estuaria
Przyczyny i skutki eutrofizacji wód. Sposoby ochrony wody przed zanieczyszczeniami.
Kwaśne deszcze – sposób powstawania, przyczyny oraz skutki
Dziura ozonowa – pojęcie ozonu, dziury ozonowej oraz warstw atmosfery. Przyczyny oraz skutki dziury ozonowej
W jaki sposób powstaje smog? Rodzaje smogu: smog kwaśny i smog fotochemiczny
Zastosowanie Biotechnologii klasycznej.
Reguły opisujące tolerancję ekologiczną. Prawo minimum Liebiga, Prawo tolerancji ekologicznej Shelforda, Zasada współdziałania czynników.
Cechy określające umiejscowienie populacji człowieka w łańcuchach pokarmowych
Tkanki stałe: tkanki okrywające, miękiszowe, wzmacniające oraz przewodzące
Rodzaje i funkcje tkanek miękiszowych (miękisz asymilacyjny, miękisz spichrzowy, miękisz wodonośny, miękisz powietrzny)
Budowa i funkcje wytworów epidermy: aparaty szparkowe, włoski, kolce
Tkanki okrywające pierwotne – skórka pędu (epiderma) oraz skórka korzenia (ryzoderma)
Ściana komórkowa u roślin (pierwotna i wtórna)
Zapylenie roślin. Przystosowanie kwiatów do zapylenia. Rodzaje zapyleń. Mechanizmy chroniące przed samozapyleniem.
Rodzaje i fazy kiełkowania nasion
Cechy roślin nasiennych, które umożliwiły przystosowanie się do środowiska lądowego. Przemiana roślin zarodnikowych w rośliny nasienne.
Budowa i funkcje korzeni. Korzenie spichrzowe, asymilacyjne, powietrzne podporowe i inne.
Budowa i funkcje paprotników
Zmiany w komórkach szparkowych w ciągu dnia i nocy
Podstawy fotosyntezy: pojęcie oraz rodzaje fotosyntezy. Etapy fotosyntezy i ich lokalizacje w chloroplaście.
Barwniki fotosyntetyczne u roślin (i bakterii)
Fotosynteza jako najważniejszy proces biologiczny na Ziemii. Znaczenie fotosyntezy dla środowiska.
Rośliny światłolubne i cieniolubne. Przystosowanie do fotosyntezy.
Porównanie roślin nagonasiennych i okrytonasiennych.
Budowa nasienia roślin nagozalążkowych i funkcje poszczególnych elementów (zarodka, łupiny nasiennej oraz bielma)
Budowa i funkcje liścia
Modyfikacje budowy i funkcji liści
Pojęcia związane z rozmnażaniem roślin i zwierząt
Komórki prokariotyczne i eukariotyczne – opis budowy
Porównanie cech 5 królestw (bakterii, protistów, roślin, grzybów, zwierząt) pod względem budowy, odżywiania i oddychania
Porównanie 3 głównych cech komórki bakteryjnej, zwierzęcej, roślinnej i grzyba
Porównanie cech 5 królestw (bakterii, protistów, roślin, grzybów, zwierząt) pod względem budowy, odżywiania i oddychania
Porównanie 3 głównych cech komórki bakteryjnej, zwierzęcej, roślinnej i grzyba
Sposoby odżywiania się organizmów: odżywianie samożywne i cudzożywne. Porównanie autotrofów i heterotrofów.
Podział zwierząt ze względu na sposób odżywiania