Grupy krwi:
W układzie grupowym A B 0 wyróżnia się 4 główne grupy krwi: A, B, AB,0.
Grupę krwi określają białka znajdujące się w błonach komórkowych krwinek czerwonych. Osoba mająca tzw. białko A ma grupę krwi A, a mająca tzw. białko B ma grupę krwi B.
Jeśli w błonach komórkowych erytrocytów występuje zarówno białko A i białko B to osoba ma grupę krwi AB.
Jeśli w błonach komórkowych krwinek czerwonych nie ma żadnych z tych białek to osoba ma grupę krwi 0.
W osoczu osób z grupą krwi A występują naturalne przeciwwciała anty-B i odwrotnie.
We krwi osób z grupą AB nie ma takich przeciwwciał, a we krwi grupy 0 są obecne wszystkie przeciwciała.
Grupa krwi | Białkowy czynnik | Przeciwciała w osoczu | Może być dawcą dla grup | Może być biorcą dla grup |
A | A | anty-B | A, AB | 0, A |
B | B | anty-A | B, AB | 0, B |
AB | A, B | brak | AB | 0, A, B, AB |
0 | brak | anty-Aanty-B | 0, A, B, AB | 0 |
Aglutynacja czyli zlepianie się erytrocytów
W wyniku transfuzji różnych grup krwi może dojść do niebezpiecznego zlepiania się erytrocytów czyli aglutynacji. Wówczas, np. przeciwciała anty-B wiążą się z białkami B gdy dawca ma grupę krwi B, a biorca A).
W grupie AB nie ma w osoczu przeciwciał, więc teoretycznie można przetoczyć im każdą krew. Grupa AB ma określenie uniwersalnego biorcy.
Grupa krwi 0 nie wywołuje aglutynacji w żadnej grupie krwi, dlatego nosi określenie uniwersalnego biorcy.
W rzeczywistości zasada uniwersalnego dawcy i biorcy jest mocno ograniczona i podczas transfuzji pożądana jest pełna zgodność.
Czynnik Rh
Czynnik Rh warunkują podobnie, tak jak grupę krwi – białka (lecz inne!), znajdujące się w błonach komórkowych erytrocytów. Najważniejsze jest białko D wywołujące najsilniejsze reakcje odpornościowe.
Osoby zawierające białko D, posiadają odczyn dodatni czyli Rh(+) . Czynnik Rh(+) wykazuje ok 85% przedstawicieli rasy białej.
Pozostałe osoby nie mające białka D, ich krew wykazuje ujemny odczyn Rh(-).
Po transfuzji krwi Rh(+) limfocyty osób z krwią Rh(-) zaczynają produkować przeciwciała anty-Rh.
Czynnik Rh a ciąża
Znajomość czynnika Rh jest ważna dla kobiet planujących ciążę.
Jeżeli osoba ma krew Rh(-), a jej dziecko odziedziczy po ojcu geny warunkujące krew Rh(+) , to może dość do konfliktu serologicznego.
Konflikt serologiczny pojawia się gdy krew płodu przedostaje się krwioobiegu matki (np. na skutek stanu zapalnego wywołanego infekcją wirusową).
Limfocyty matki produkują wówczas przeciwciała anty-Rh, które przenikają przez łożysko i prowadzą do uszkodzenia rozwijającego się płodu.
Poziom przeciwciał anty-Rh podnosi się szczególnie szybko już po pierwszym porodzie i utrzymuje się na wysokim poziomie jeszcze kilka lat później.
Często tuż przed porodem kobiecie podaje się gotowe przeciwciała.
Zwykle wtedy układ odpornościowy nie produkuje własnych przeciwciał, a poziom sztucznych szybko się obniża.