Hormony to substancje chemiczne wydzielanie do:
krwi
płynu międzykomórkowego
chłonki
komórek docelowych
Funkcje hormonów:
Hormony nie rozpoczynają nowych czynności komórek – jedynie modyfikują już istniejące (wzmacnianie lub hamowanie)
Regulacja pracy narządów.
Adaptacja organizmu do zmian środowiska.
Umożliwiają zachowanie homeostazy w organizmie.
Komórka docelowa dla hormonu
Komórka docelowa dla danego hormonu jest to komórka, która posiada swoisty receptor dla tego hormonu.
Bezpośrednie działanie hormonów:
Hormony łączą się ze swoistymi białkami receptorowymi (receptorami) w komórkach.
Połączenie hormonu z receptorem powoduje zmianę aktywności komórki. Powoduje to m.in.:
pobudzenie lub zahamowanie syntezy enzymów lub białek w komórkach
pobudzenie komórek wydzielniczych do syntezy odpowiednich substancji (np. mleka przez gruczoły mlekowe)
Hormony produkowane są przez:
Gruczoły wydzielania wewnętrznego (gruczoły endokrynne):
przysadka mózgowa
tarczyca
przytarczyce
nadnercza (rdzeń i kora)
grasica
szyszynka
wyspy Langerhansa trzustki
gonady: jajniki i jądra
Czynność hormonalną wykazują:
podwzgórze
komórki wewnątrzwydzielnicze przewodu pokarmowego
nerki
skóra
tkanka tłuszczowa
Działanie hormonów:
Działanie autokrynne – oddziaływanie na komórki przez które zostały wytworzone.
Działanie endokrynne – oddziaływanie na komórki odległe. Przenoszenie hormonów drogą krwi.
Działanie parakrynne – oddziaływanie na komórki sąsiednie.
Podział hormonów ze względu na budowę chemiczną:
Hormony zbudowane z aminokwasów | Hormony steroidowe |
Są rozpuszczalne w wodzie – dlatego nie mają zdolność przenikania przez błonę komórkową. | Są rozpuszczalne w tłuszczach – dlatego mają zdolność do przenikania przez błonę komórkową. |
Łączą się z receptorami błonowymi, które znajdują się na powierzchni komórek. | Łączą się z receptorami wewnątrzkomórkowymi (receptory cytoplazmatyczne lub jądrowe) |
Należą do nich peptydy i białka, np. insulina. | Należą do nich pochodne cholesterolu, np. testosteron. |
Źródła:
1. Holeczek J., Januszewska-Hasiec B., Kobyłecka J., Stawarz J., Stencel. J.: Teraz Matura 2019. Biologia Tuż przed Egzaminem. Nowa Era, Wydanie II, Warszawa 2017.
2. Holeczek J., Januszewska-Hasiec B., Kobyłecka J., Stawarz J., Stencel R.: Teraz Matura. Biologia Vademecum, Nowa Era, Warszawa 2015.
3. https://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&ved=2ahUKEwjhpJWUjpPnAhUr06YKHdCoDjQQjRx6BAgBEAQ&url=http%3A%2F%2Feduskrypt.pl%2Fuklad-hormonalny%2F&psig=AOvVaw38K7jwLoM8rvXFc0Mx4DHA&ust=1579641701621750
Zobacz również:
>>> Jak układ odpornościowy reaguje na wniknięcie drobnoustrojów? Etapy odpowiedzi odpornościowej humoralnej.
>>> Budowa i funkcje układu limfatycznego. Narządy i naczynia limfatyczne. Krążenie limfy.
>>> Budowa i funkcjonowanie narządu wzroku
>>> Wady wzroku i choroby związane z narządem wzroku: dalekowzroczność, krótkowzroczność, astygmatyzm, daltonizm i inne.
>>> Rola bakterii w przyrodzie i życiu człowieka
>>> Bakterie – jednokomórkowe drobnoustroje, które opanowały wszystkie środowiska. Budowa i funkcje bakterii.