Odleżyna
Odleżyna jest to uszkodzenie skóry i tkanek leżących głębiej, które powstało pod wpływem ucisku i/lub bocznych sił ścinających zamykających lub niszczących naczynia włosowate.
Odleżyna jest efektem niedokrwienia, niedotlenienia i śmierci komórek.
Czynniki wpływające na powstanie odleżyn
Zewnętrzne (otoczenie):
ciśnienie działające na skórę (czas trwanie i wielkość)
tarcie i boczne siły ścinające
stan skóry i jej narażenie na czynniki drażniące
unieruchomienie
Wewnętrzne:
stan ogólny i odżywienie
typ budowy ciała (otyłość, kacheksja)
ograniczenie ruchomości, niedowłady, nietrzymanie moczu i/lub, stolca
czynniki neurologiczne (brak czucia bólu, ucisku, rozciągania)
czynniki naczyniowe (cukrzyca, miażdżyca, POCHP, niewydolność krążenia)
Miejsca występowania odleżyn
okolice guzów kulszowych
krętarze
kostki
pięty
potylica
uszy
łopatki
okolica wyrostka łokciowego
okolice kręgosłupa
Obrazowa identyfikacja klasyfikacji ran odleżynowych wg kolorów
Klasyfikacja zależy od etapu gojenia się odleżyny. Wybierając opatrunek, decydujemy na podstawie wyglądu rany.
RANA „CZARNA” TKANKA MARTWICZA
Charakterystyka rany: czarny lub brązowy kolor nadaje tym ranom sucha i twarda, czasem miękka martwica. Martwica znajduje się w dnie na całości rany lub jej części. Często występują w takich odleżynach uchyłki i kieszenie.
Najczęściej odleżyny głębokie III, IV i V stopnia
Poziom wysięku: brak lub skąpy
Problem: rozpuścić tkankę martwiczą i oczyścić
Cel: utrzymanie wilgotnego środowiska w ranie
Postępowanie:
Postępowanie: oczyszczenie odleżyny przez usunięcie lub rozpuszczenie martwicy:
- opracowanie chirurgiczne rany
- oczyszczanie rany za pomocą antyseptyku – zmienianych dwa razy dziennie gazików nasączanych Octeniseptem
- preparaty enzymatyczne (streptokinaza), stosowane samodzielnie w postaci maści lub żelu lub przez nasączenie nimi np. opatrunków alginianowych
- żel hydrokoloidowy → wymaga pokrytcia drugim opatrunkiem
- hydrokoloidy w postaci pasty
- biochirurgia czyli oczyszczanie za pomocą larw muchy Lucilla sericata.
RANA „ŻÓŁTA” TKANKA MARTWICZA ROZPŁYWNA
Charakterystyka rany: żółty, czasami przechodzący w biel kolor rany pochodzi od nagromadzonych mas komórek, głównie tłuszczowej tkanki podskórnej.
Poziom wysięku: wysoki, średni, rzadziej niski
Problem:
- oczyszczenie rany
- często są to rany zainfekowane
Cel:
utrzymanie wilgotnego środowiska rany
kontrola poziomu wysięku
Postępowanie:
Przy dużym wysięku bardzo skuteczne są opatrunki alginianowe, w postaci płytki na rany bardziej płaskie lub sznura do ran głębokich. Do ich umocowania konieczne jest zastosowanie drugiego opatrunku pokrywającego. np. płytka hydrokoloidu;
Przy średnim lub małym wysięku to dążymy do utrzymania najbardziej optymalnego wilgotnego środowiska. Bardzo skuteczny jest tu żel hydrokoloidowy, → wymaga pokrycia drugim opatrunkiem – może to być np. hydrokoloid super cienki;
Opatrunki piankowe;
Opatrunki dekstranomerowe;
W przypadku ran zainfekowanych dla zahamowania rozwoju infekcji można zastosować opatrunki zawierające srebro;
RANA „CZERWONA” TKANKA ZIARNINUJĄCA
Charakterystyka rany: rana w kolorze jasnoczerwonym, wilgotna, w fazie ziarninowania, powierzchnia rany nierówna, tkanka delikatna – przy urazie łatwo krwawi, wrażliwa na ból, podatna na zakażenia
Poziom wysięku: obfity, średni lub mały
Problem: pobudzenie i utrzymanie ziarninowania
Cel:
pochłanianie nadmiaru wysięku
utrzymanie wilgotnego środowiska
ochrona młodej tkanki przed uszkodzeniem
Postępowanie:
Gdy ilość wysięku jest wysoka, skuteczne są opatrunki alginianowe lub hydrofibre. Wymagają one pokrycia drugim opatrunkiem, np. hydrokoloidem lub opatrunkiem poliuretanowym.
W ranach ze średnią lub małą ilością wysięku możemy stosować hydrokoloidy, opatrunki poliuretanowe, żel hydrokoloidowy lub hydrożele w postaci płytki.
RANA „RÓŻOWA” TKANKA NABŁONKUJĄCA
Charakterystyka rany: na powierzchni rany widoczna różowa lub biała tkanka; rana, która jest wypełniona ziarniną, pokrywa się naskórkiem wędrującym z brzegów rany. Powstaje blizna.
Odleżyny I i II stopnia.
Poziom wysięku: niski
Problem:
pobudzanie lub utrzymanie procesu naskórkowania
utrzymanie wilgotnego środowiska rany
zabezpieczenie przed urazami mechanicznymi
Cel:
ochrona nowej tkanki
stymulacja procesu naskórkowania
Postępowanie:
- żel hydrokoloidowy → pokryty drugim opatrunkiem, np. hydrokoloidem supercienkim lub opatrunkiem poliuretanowym.
