Koenzymy – niebiałkowe składniki białek (np. enzymów) niezbędne dla ich aktywności, rodzaj kofaktorów Decydują o aktywności katalitycznej pewnych enzymów. W przeciwieństwie do grup prostetycznych, są nietrwale (niekowalencyjnie), luźno związane z białkami.
- Białko bez swojego koenzymu to apobiałko (apoproteina, apoenzym), natomiast wraz z koenzymem to holobiałko (holoproteina)
- Biorą udział w reakcjach przez oddawanie lub przyłączanie pewnych reagentów (atomów, grup atomów lub elektronów)
- Pozostają luźno związane z właściwym enzymem
- Jako koenzymy funkcjonują w większości witaminy lub jony połączone odwracalnie z apoenzymem.
- Koenzymy pod względem chemicznym są nukleotydami, czyli związkami, które składają się z cukru (pentoza: ryboza, deoksyryboza), zasady azotowej (purynowe: adenina, guanina; pirymidynowe: tymina, cytozyna, uracyl) oraz z fosforanu (jednego lub kilku).
- Koenzymy mogą mieć charakter zarówno organiczny (np. nukleotydy i ich pochodne) lub nieorganiczny (np. jony metali).
- Wiele organicznych koenzymów to witaminy lub ich pochodne, dlatego właśnie te związki są niezbędne dla funkcjonowania organizmu.