Lipidy proste – budowa, funkcje oraz występowanie

Budowa lipidów prostych

Lipidy proste (inaczej tłuszcze proste) są estrami, zbudowane są z alkoholi i kwasów tłuszczowych.

Cząsteczka tłuszczu właściwego

Podział lipidów prostych

1.  Tłuszcze właściwe

  • Tłuszcze stałe
  • Tłuszcze ciekłe

2.  Tłuszcze proste

  • woski

Tłuszcze właściwe - najbardziej znane lipidy

Cecha porównawcza
TŁUSZCZE STAŁE
TŁUSZCZE CIEKŁE
Budowa
  • W ich skład wchodzą nasycone kwasy tłuszczowe
  • W ich skład wchodzą nienasycone kwasy tłuszczowe
  • Cząsteczki są proste i dzięki temu ściśle do siebie przylegają
  • Cząsteczki zawierają przynajmniej jedno wiązanie podwójne, co powoduje wygięcie cząsteczki. Wygięte cząsteczki ściśle do siebie nie przylegają.
Stan skupienia
  • Z tego powodu, że cząsteczki ściśle do siebie przylegają  stan skupienia jest stały (w temperaturze pokojowej)
  • Z tego powodu, że wygięte cząsteczki tłuszczów ciekłych ściśle do siebie nie przylegają, stan skupienia jest ciekły (w temperaturze pokojowej)
Występowanie
  • Głównie organizmy zwierzęce:
          – tkanka tłuszczowa  podskórna
         – tkanka tłuszczowa wokół oczodołów
         – tkanka tłuszczowa wokół narządów wewnętrznych
  • Głównie organizmy roślinne:
  – tkanka spichrzowa słonecznika (nasiona)
   – tkanka spichrzowa rzepaku
         – len
    – owoce drzew oliwkowych
Funkcje
  • 3 FUNKCJE
  • ZAPASOWA – magazynują energię
  • TERMOIZOLACYJNA – chronią przed nadmierną utratą ciepła
  • OCHRONNA – chronią przed urazami mechanicznymi
  • 1 GŁÓWNA FUNKCJA
  • FUNKCJA ZAPASOWA
Przykłady
  • kwas stearynowy
  • kwas oleinowy
  • smalec
  • słonina
  • masło
  • oleje roślinne
  • tran

Woski jako przykład tłuszczów prostych

Opisywana cecha
WOSKI
Budowa
  • estry alkoholi monohydroksylowych i kwasów tłuszczowych
FUNKCJE
  • OCHRONNA: pokrywają powierzchnie owoców, liści, nasion i zarodników chroniąc przed szkodliwym promieniowaniem UV, wnikaniem nadmiernej ilości wody, wtargnięciem drobnoustrojów.
  • BUDULCOWA
  • IZOLACYJNA – woski na sierści zwierząt i piórach ptaków tworzą nieprzemakalną warstwę.
Przykłady
U ZWIERZĄT
  • powierzchnie piór – ochrona przed namakaniem, drobnoustrojami
  • kutykula/oskórek – ochrona przed namakaniem, drobnoustrojami
  • lanolina jako wosk wełny owczej 
  • olbrot – wosk wielorybów regulujący stopień zanurzenia w wodzie
U ROŚLIN
  • pszczoły i trzmiele wytwarzają wosk do budowy gniazd z charakterystycznymi komorami
  • skórka owoców
  • powierzchnia liści
Źródła:
1.  Fuerst J., Jakubowska A., Król I.: Tablice. Biologia. Chemia. Wydawnictwo „GREG”, Kraków 2018.
2.  Holeczek J., Januszewska-Hasiec B., Kobyłecka J., Stawarz J., Stencel R.: Teraz Matura. Biologia Vademecum, Nowa Era, Warszawa 2015.
3.  Mikołajczyk M., Zygmunt J.: Vademecum Maturzysty Biologia. Najlepsze wydanie na rok 2018, Wydawnictwo Greg, Kraków 2017.
4.  https://pixabay.com/pl/

Leave a Reply

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.