Niedokrwistość jest zespołem chorobowym charakteryzujący się obniżeniem stężenia hemoglobiny (Hb), hematokrytu (Ht) i liczby erytrocytów we krwi o poniżej wartości prawidłowych dla płci i wieku osoby badanej.
Konsekwencją niedokrwistości jest niedotlenienie tkanek, czyli hipoksja.
W jaki sposób organizm broni się przed niedotlenieniem (hipoksją)?
Mechanizmy centralne:
przyśpieszenie akcji serca
przyśpieszenie czynności oddechowej
Mechanizmy obwodowe:
wzrost produkcji erytropoetyny (stymulacja erytropoezy w szpiku)
centralizacja krążenia (obniżenie ukrwienia skóry, mięśni, nerek)
wzrost lepkości krwi
obniżenie oporu naczyń
Mechanizmy tkankowe i komórkowe
nasilenie przemian beztlenowych (ryzyko zakwaszania ustroju)
zwiększenie zasobów mioglobiny w mięśniach
PODZIAŁ ETIOPATOGENYCZNY NIEDOKRWISTOŚCI
Niedokrwistości spowodowane zaburzeniami wytwarzania krwinek.
Niedokrwistości spowodowane zwiększonym rozpadem krwinek czerwonych.
Niedokrwistości spowodowane utratą krwi.
Niedokrwistości spowodowane zaburzeniami wytwarzania krwinek
- Niedokrwistości spowodowane niedoborem: żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego.
- Niedokrwistości spowodowane zajęciem szpiku przez: komórki białaczkowe, szpiczakowe, chłoniakowe, rozplem tkanki włóknistej.
- Niedokrwistości spowodowane defektem komórek macierzystych (niewydolność szpiku): uszkodzenie szpiku przez leki, przez czynniki chemicznie, przez drobnoustroje, nieprawidłowości genetyczne, zaburzenia krwiotworzenia o charakterze nieefektywnej erytropoezy.
- Niedokrwistości spowodowane upośledzeniem erytropoezy: niedobór erytropoetyny, aplazja na tle immunizacyjnym, zakażeniem niektórymi wirusami, współistnienie chorób zapalnych i przewlekłych.
Niedokrwistości spowodowane zwiększonym rozpadem krwinek czerwonych
- Niedokrwistości spowodowane defektem krwinek: nieprawidłowości budowy błony, niedobory enzymów wewnątrzkrwinkowych, wady budowy lub funkcji hemoglobiny.
- Niedokrwistości spowodowane czynnikami zewnątrzkrwinkowymi: autoprzeciwciała, alloprzeciwciała, niedokrwistości mikroangiopatyczne, niektóre zakażenia (malaria, babeszioza).
Niedokrwistości spowodowane utratą krwi
Krwawienia:
z przewodu pokarmowego
z układu moczowego
z dróg rodnych
z układu oddechowego
krwawienia do jam ciała i tkanek
Główne objawy niedokrwistości
SERCOWO-NACZYNIOWE (wspólne dla wszystkich typów anemii):
bladość powłok skórnych
kołatanie serca
bóle wieńcowe
osłabienie
duszność
omdlenia
TROFICZNE (charakterystyczne dla anemii syderopenicznych)
sucha, łuszcząca się skóra
łamliwe włosy i paznokcie
łyżeczkowate paznokcie
przedwczesne siwienie i wypadanie włosów
zapalenia błony śluzowej jamy ustnej
NEUROLOGICZNE (charakterystyczne dla anemii megaloblastycznych)
zaburzenia czucia powierzchniowego i głębokiego (na skutek demielinizacji włókien nerwowych)
zaburzenia równowagi (dodatni objaw Romberga)
GASTRYCZNE (charakterystyczne dla anemii megaloblastycznych)
niedokrwistość soku żołądkowego
zanik nabłonka wydzielniczego żołądka
Podział niedokrwistości:
Niedokrwistość łagodna – Hb 10,0 – 12,0g/dl – u kobiet; 10,0 – 13,5 g/dl – u mężczyzn.
Niedokrwistość umiarkowana – Hb 8,0 – 9,9g/dl – niezależnie od płci.
Niedokrwistość ciężka – Hb 6,5 – 7,9 g/dl – niezależnie od płci.
Niedokrwistość zagrażającą życiu – Hb < 6,5 g/dl – niezależnie od płci.
Rodzaje niedokrwistości
Niedokrwistość pokrwotoczna
Niedokrwistość z niedoboru żelaza
Niedokrwistość chorób przewlekłych
Niedokrwistość megaloblastyczna
Niedokrwistość hemolityczna
Niedokrwistość aplastyczna
Niedokrwistość pokrwotoczna – powstaje w wyniku ostrej lub przewlekłej utraty krwi.
Niedokrwistość z niedoboru żelaza – powstaje wskutek zbyt małej ilości żelaza w ustroju dochodzi do upośledzenia syntezy hemu i powstawania erytrocytów mniejszych niż prawidłowe i zawierających mniej Hb.
Niedokrwistość megaloblastyczna – spowodowana niedoborem witaminy B12, prowadzącym do upośledzenia wytwarzania erytroblastów, ich przedwczesnego niszczenia w szpiku i skrócenia czasu przeżycia nieprawidłowych erytrocytów we krwi.
Niedokrwistość hemolityczna – cechuje się nieprawidłowym przedwczesnym rozpadem erytrocytów.
Niedokrwistość aplastyczna – rzadka niedokrwistość stanowi następstwo załamania się czynności szpiku kostnego. Przestaje on wytwarzać komórki macierzyste, z których powstają komórki prekursorowe krwinek.
Niedokrwistość chorób przewlekłych – będąca wynikiem zmniejszenia produkcji erytrocytów, małą liczbą retikulocytów, małym stężeniem Fe i transferyny , ale zwiększonym stężeniem ferrytyny. Występująca u chorych z pobudzeniem układu odpornościowego w wyniku przewlekłego procesu zapalnego.
Metody leczenia niedokrwistości
Leczenie przyczynowe, prowadzące do zatrzymania krwawienia;
Wypełnienie łożyska naczyniowego płynem krwiozastępczym (0,9% roztwór NaCl, roztwór Ringera);
Uzupełnienie krwi lub jej składników komórkowych w zależności od wielkości i skutków krwawienia (przetoczyć KKCz, FFP, KKP, krew pełna);
Doustne lub dożylne podawanie preparatów żelaza;
Domięśniowe podawanie witaminy B12 ( przez pewien okres lub do końca życia).