Paraplegia i tetraplegia są następstwem uszkodzenia rdzenia kręgowego
Paraplegia jest to porażenie (bezwład) mięśni kończyn dolnych.
Tetraplegia jest to porażenie (bezwład) czterokończynowe, całkowita niemożność wykonywania ruchu czynnego kończynami.
Całkowite uszkodzenie rdzenia w odcinku szyjnym na wysokości C1 – C4 powoduje:
tetraplegię ze zniesieniem czucia w zakresie unerwienia nerwów rdzeniowych,
porażenie przepony,
niewydolność oddechową.
Całkowite uszkodzenie rdzenia na poziomie C4 – Th1 powoduje:
porażenie czterokończynowe,
zniesienie czucia w okolicy tułowia i kończyn,
oddychanie spontaniczne z pojemnością życiową w granicach 20-25% normy,
wzmożone wydzielanie skrzelowe,
zaburzenia termoregulacji.
Uszkodzenia rdzenia w odcinku piersiowym Th2-Th8 charakteryzują się:
- zachowaną funkcją kończyn górnych,
- niewielkimi zaburzeniami oddechowymi,
- porażeniem spastycznym kończyn dolnych,
- zaburzeniami czucia poniżej uszkodzenia,
- zaburzeniami funkcji zwieraczy.
Uszkodzenia okolicy stożka rdzenia (pierwszy krąg lędźwiowy) powoduje:
- różnego stopnia niedowłady wiotkie kończyn,
- zaburzenia czucia,
- częściowe porażenie pęcherza.
Uszkodzenie ogona końskiego (okolica lędźwiowo-krzyżowa kręgosłupa) powoduje:
niedowłady lub porażenia wiotkie kończyn dolnych,
zaburzenia czucia,
zaburzenia zwieraczy odbytu i pęcherza moczowego.
PIELĘGNACJA W PARAPLEGII I TETRAPLEGII
1. Zmiana pozycji w łóżku co 2 h, zgodnie z ustalonym programem obracania, np. godz.10.00 – brzuch, 12.00 – lewy bok, 14.00 – plecy, 16.00 – prawy bok.
2. Wykonywanie czynności higienicznych.
3. Wspomaganie wydalenia moczu wg ustalonego programu.
4. Uregulowanie funkcji przewodu pokarmowego.
Radzenie sobie w zmienionym stanie, przeciwdziałanie następstwom zaburzeń ruchu i czucia
1. Rozpoznanie stanu chorego w zakresie charakterystyki dysfunkcji: ocena wydolności oddechowej i krążenia; wydolności ruchowej w obrębie kończyn górnych i dolnych; odczuwania bodźców dotykowych, ocena skóry, wydolności pęcherza moczowego o określenie charakteru dysfunkcji pęcherza, perystaltyki jelit, wydalania gazów i stolca, ocena ryzyka rozwoju odleżyn, ocena wydolności w zakresie samoobsługo (np. przy użyciu testu Barthela).
2. Zapewnienie optymalnego wyposażenia łóżka:
Łóżko Egertona, ortopedyczne, wielofunkcyjne lub profilowane, zawsze zaopatrzone w materac przeciwodleżynowy;
Zastosowanie udogodnień, tj. kliny, wałki, longety, podpórki pod stopy;
Zapewnienie prawidłowego ułożenia pacjenta.
Pozycja na plecach
- pacjent leży płasko na plecach,
- głowa w osi kręgosłupa spoczywa na małej poduszce,
- w okolicy lędźwiowej należy umieścić klin lub poduszkę w celu odciążenia kości krzyżowej,
- kończyny dolne wyprostowane,
- w okolicy ud stosuje się wałek/klin, którego brzeg będzie zabezpieczał przed rotacją zewnętrzną i chronił krętarz przed uciskiem,
- w okolicy pięty, pod podudzie układa się poduszkę, która przez lekkie uniesienie stopy odciążają piętę,
- stopy podparte pod kątem prostym deską lub skrzynką,
- kończyna górna luźno spoczywa na podłożu.
Pozycja na boku
- kończyna górna ugięta w stawie łokciowym spoczywa pod głową,
- dłoń otwarta, palce wyprostowane,
- plecy proste, podparte wałkiem/poduszką w celu zachowania tzw. Pozycji pośredniej,
- kończyna dolna w przedłużeniu kręgosłupa,
- w okolicy kostki wałek wznoszący stopę, stopa ustabilizowana pod kątem prostym,
- kończyna dolna ugięta w stawie biodrowym i kolanowym, uniesiona na poduszkach, by nie zaburzać krążenia w kończynach u dołu,
- kończyna górna zewnętrzna wyprostowana lub ugięta, uniesiona na poduszce,
- pierścienie z pianki lub longety chronią pięty przed uciskiem.
Pozycja na brzuchu
pacjent leży na brzuchu płasko, głowa na boku spoczywa na małej poduszce,
kończyny górne ugięte w stawie łokciowym,
dłonie z palcami wyprostowane,
ramiona odwiedzione i zrotowane na zewnątrz umożliwiają całkowite rozprężenie klatki piersiowej,
pod brzuch podłożona poduszka, która zabezpiecza piersi przed uciskiem,
wałek/ klin unoszący podudzia tak, aby unieść stopy lub stopy chorego ułożone poza materacem z podparciem tak, aby przeciwdziałać uciskowi na stawy międzypaliczkowe stopy i palucha.