Termin pochodzi z języka greckiego: schizo- rozszczepiam oraz phren- rozum
Twórcą tego terminu jest szwajcarski psychiatra Eugeniusz Bleuler
Schizofrenia należy do grupy chorób charakteryzujących się dezintegracją osobowości oraz dezadaptacją życiową. Zaburza ona każdy poziom funkcjonowania chorego.
Przyczyny powstawania choroby nie są znane. Zachorować na schizofrenię może każdy w praktycznie równym stopniu.
Podział schizofrenii:
- prosta
- paranoidalna
- hebefreniczna
- katatoniczna
- niezróżnicowana
- rezydualna
Nasilenie objawów i przebieg choroby może być bardzo zróżnicowany.
Objawy charakterystyczne dla schozofrenii:
Urojenia: prześladowcze, somatyczne, religijne, urojenia oddziaływania i wpływania na myśli;
Zaburzenia postrzegania: omamy słuchowe;
Formalne zaburzenia myślenia: rozwlekłość, neologizmy, zubożenie myślowe;
Objawy afektywne: objawy depresyjno- lękowe;
Zaburzenia funkcji ruchowych: osłupienie, pobudzenie katatoniczne;
Zaburzenia funkcji poznawczych: zaburzenia pamięci operacyjnej;
Objawy katatoniczne, dezorganizacja myślenia i wypowiedzi, dezorganizacja.
Problemy terapeutyczne pacjenta ze schizofrenią:
Zagrożenie bezpieczeństwu swojemu oraz otoczenia wynikające z zachowań agresywnych
Cel: Zapewnienie bezpieczeństwa
Działania:
1. Rozpoznanie czynników wyzwalających zachowania agresywne co umożliwi zapobieganie ich w przyszłości.
2. Umożliwienie pacjentowi wypowiedzenie swoich odczuć, emocji oraz zrozumienie ich.
3. Wykazanie się cierpliwością i zrozumienie w stosunku do pacjenta.
4. Stworzenie otoczenia przyjaznego pacjentowi, np. delikatne oświetlenie, zapewnienie ciszy i spokoju, wykazanie cierpliwości i zrozumienia, informowanie pacjenta o czynnościach które będziemy wykonywali.
5. Stworzenie otoczenia bezpiecznego dla pacjenta ( sala jednoosobowa, bez niebezpiecznych przedmiotów).
6. Dyskretna obserwacja pacjenta i nawiązanie z nim kontaktu.
7. Unikanie w tym momencie kontaktów z innymi ludźmi co zwiększa poczucie bezpieczeństwa.
8. Przerwanie ataku agresji poprzez zwrócenie uwagi na coś innego, np. na aktywność fizyczną.
9. Wystarczająca liczba personelu aby mieć przewagę liczebną nad pacjentem agresywnym.
10. Podanie leków uspokajających na zlecenie lekarza.
11. W przypadku nie reagowania pacjenta na wyżej wymienione działania, zastosowanie przymusu bezpośredniego.
Dyskomfort związany z użyciem przymusu bezpośredniego
Cel: Zmniejszenie dyskomfortu podczas trwania unieruchomienia
Działania:
1. Uzyskanie pacjenta do współpracy.
2. Informowanie pacjenta i jego rodzinę o wykonywanych czynnościach i powodach ich wykonywania.
3. Stosowanie przymusu bezpośredniego z wyczuciem, wytyczenie koordynatora.
4. Podanie leków zaleconych przez lekarza.
5. Zapewnienie dużej liczby personelu.
6. Pozycja podczas unieruchomienia powinna być wygodna i umożliwiać swobodne oddychanie.
7. Obserwacja pacjenta co 15 minut i dokumentowanie przebiegu przymusu bezpośredniego.
8. Wykonywanie pomiarów parametrów życiowych.
9. Pomaganie w zaspokajaniu potrzeb fizjologicznych (jedzenie, picie, wydalanie).
Wycofanie z kontaktów społecznych
Cel: umożliwienie pacjentowi powrotu do życia społecznego
Działania:
1. Okazanie empatii, szacunku, zainteresowania sprawami pacjenta oraz zachowanie autentyzmu w stosunku do chorego.
2. Podczas rozmowy motywowanie pacjenta do wyrażania swoich myśli, emocji, przeżyć.
3. Jeśli pacjent czuje się już bezpiecznie z 1 osobą, stopniowe zwiększanie grupy zaufania.
4. Umożliwienie i zachęcanie do terapii grupowej.
5. Nadanie pacjentowi jakiejś funkcji społecznej, np. skarbnik, kronikarz.
6. Wykazywanie entuzjazmu podczas każdej aktywności społecznej pacjenta,
7. Uświadomienie rodzinie chorego, iż może on być samodzielny podczas przepustek i odwiedzin.
8. Ciągły i aktywny udział w rehabilitacji psychiatrycznej.
Zaniedbywanie czynności dnia codziennego
Cel: Przywrócenie samodzielności pacjenta w samoopiece i samopielęgnacji
Działania:
- Rozpoznanie stopnia deficytu, przyczyny zaniedbywania, wybór właściwego modelu pielęgnowania w zależności od stopnia deficytu.
Działania w czasie dużego deficytu samopielęgnacji i samoopieki:
1. Nawiązanie kontaktu terapeutycznego z pacjentem.
2. Informowanie chorego o każdej czynności którą będziemy przy nim wykonywać.
3. Prowadzenie dokumentacji medycznej.
4. Zachęcanie do współpracy, np. prowadzenie ręki z łyżką w czasie posiłku.
5. Chwalenie słowne.
6. W przypadku braku jakiejkolwiek aktywności pacjenta prowadzenie profilaktyki przeciwodleżynowej i powikłaniom związanym z unieruchomieniem.
7. Zadbanie o prawidłową higienę chorego połączoną z pozyskiwaniem go do współpracy.
8. Zadbanie o regularną mikcję i defekację.
Działania w czasie wzrastania aktywności pacjenta:
1. Ułożenie wraz z pacjentem planu jego dnia.
2. Uwzględnienie czasu w którym pacjent lepiej się czuje i dopiero wtedy mobilizowanie go do aktywności wymagającej większego zaangażowania.
3. Zachęcanie do udziału w rehabilitacji usprawniającej poruszanie się i odnajdywanie się chorego w życiu codziennym.
Zaburzenia snu i czuwania
Cel: Przywrócenie prawidłowego rytmu dobowego
Działania:
1. Zebranie dokładnego wywiadu przeprowadzonego w kierunku identyfikacji przyczyn zaburzeń snu i czuwania, czynników powodujących bezsenność lub nadmierną senność
2. Monitorowanie rytmu dobowego pacjenta ( jakość i ilość snu w dzień i w nocy)
3. Uniemożliwienie podsypiania pacjenta w ciągu dnia poprzez zachęcanie do aktywizacji społecznej czy rozwijania swoich zainteresowań
4. Przestrzeganie higieny snu:
- zapewnienie na sali w ciągu nocy ciszy i spokoju,
- zapewnienie mikroklimatu na sali, tj. temperatura 18- 20 st. C oraz wilgotność powietrza 50- 70%
- zaciemnienie sali
- unikanie spożywania pokarmów wysokoenergetycznych i napojów z kofeiną przed snem
- zastosowanie technik relaksacyjnych
- kąpiel przed snem