Hemostazę w organizmie człowieka zabezpieczają płytki krwi i osoczowe czynniki krzepnięcia oraz własności śródbłonka naczyniowego zabezpieczające szczelność naczyń. Termin „skaza krwotoczna” określa wszystkie rodzaje zaburzeń krzepnięcia. Skazy krwotoczne to choroby, które przebiegają ze zwiększonym ryzykiem krwawienia.
W zależności od przyczyn wyróżnia się:
Koagulopatie ( zaburzenia czynników krzepnięcia):
w przypadku niedoborów witaminy K
leczenia antykoagulacyjnego
hemofilii
koagulopatii ze zużycia
Trombocytopenie: liczba trombocytów <150 000/µl:
zmniejszone wytwarzanie lub zwiększony rozkład płytek, np. po chemioterapii
Trombocytopatie: przedłużony czas krwawienia przy normalnej liczbie płytek z powodu nieprawidłowo funkcjonujących płytek.
Skazy krwotoczne naczyniowe
1. Wrodzone:
– wrodzona naczyniakowatość
– plamice we wrodzonych zaburzeniach tkanki łącznej
2. Nabyte:
– Zespół Schonleina – Henocha
– Plamica polekowa
– Plamica piorunująca
– Plamica w przebiegu zakażeń
– Zespół Majocchiego
– Plamica z uczulenia na własne krwinki
– Szkorbut
Objawy skaz krwotocznych naczyniowych
Krwawienia z miejsc naczyniakowatych, głównie twarzy:
- nosa
- warg
- błony śluzowej jamy ustnej
- czasem pod paznokciami
- na stopach
Leczenie skaz krwotocznych naczyniowych
Hamowanie krwawień za pomocą ucisku lub elektrokoagulacji, a w narządach wewnętrznych poprzez zabiegi operacyjne, radioterapię.
Podawanie preparatów hamujących krwawienie.
Leczenie współistniejącej niedokrwistości.
Objawy skaz krwotocznych nabytych
zmiany skórne
zmiany stawowe
zmiany narządów jamy brzusznej( bóle, krwawienia), zmiany nerek (krwiomocz, białkomocz, zapalenie)
zakażenia górnych dróg oddechowych
osłabienie, bóle głowy
stany podgorączkowe
zlewające się wykwity wysiękowe, rumieniowe lub pokrzywkowe, następnie krwotoczne wybroczyny
zmiany te dotyczą głównie kończyn dolnych, okolic okołostawowych
Postępowanie teraputyczne w skazach nabytych
1. Zapewnienie spokoju.
2. Ograniczenie wysiłku.
3. Antybiotykoterapia.
4. Kortykosterydy, Prednizolon (60 mg/dobę).
5. Odstawienie środka uczulającego: produktu spożywczego lub leku.
Tombocytopatie - objawy
krwawienia skórno-śluzówkowe
wylewy do mięśni, narządów wewnętrznych
uporczywe krwotoki z nosa
powtarzające się i krwawienia z dróg rodnych kobiet
Trombocytopatie - leczenie
Przetaczanie płytek krwi.
Podawanie kortykosterydów.
Przeciwwskazane podawanie niesterydowych leków przeciwzapalnych, głównie Aspiryny.
Skazy krwotoczne osoczowe:
1. Wrodzone:
niedobory czynników krzepnięcia (VIII i IX)
2. Nabyte:
z niedoboru protrombiny
w chorobach wątroby
w wyniku pojawienia się we krwi patologicznych antykoagulantów
w zespołach wewnątrznaczyniowego wykrzepiania
Skazy z niedoborów czynnikow krzepnięcia - objawy:
krwiaki podskórne, śródmięśniowe, narządowe
wylewy dostawowe
zniekształcenia stawów
skłonność do krwotoków po urazach
Skazy z niedoborów czynnikow krzepnięcia - leczenie:
W profilaktyce i leczeniu krwawień w Hemofilii A i Hemofilii B stosuje się:
- liofilizowane koncentraty czynnika VIII i IX wytwarzane z ludzkiego osocza (koncentraty osoczopochodne)
- liofilizowane koncentraty czynnika VIII i IX wytwarzane metodami inżynierii genetycznej (koncentraty rekombinowanego czynnika VIII i IX)
- desmopresyna (DDAVP) – w Hemofilii A
- leki wspomagające: antyfibrynolityczne, miejscowe środki hemostatyczne
Skazy krwotoczne płytkowe
1. Małopłytkowe – trombocytopenie:
związane ze zmniejszonym wytwarzaniem płytek krwi
związane ze zwiększonym niszczeniem płytek
związane z nieprawidłowym rozmieszczeniem płytek
związane z utratą płytek
2. Skazy związane z zaburzeniami funkcji:
trombocytopatie
Skazy krwotoczne płytkowe - objawy:
krwawienie z błon śluzowych nosa, dziąseł, przewodu pokarmowego, dróg moczowych, spojówek oraz siatkówki
wylewy do opłucnej, otrzewnej
wynaczynienia do opon mózgowych, mózgu
wylewy do ośrodkowego układu nerwowego
wybroczyny skórne
obfite miesiączki
łatwość występowania krwawień nawet po nieznacznych urazach
gorączka
ogólne osłabienie
bóle głowy
bóle mięśniowo- stawowe
Skazy krwotoczne płytkowe - leczenie:
Podawanie kortkosterydów.
Przetaczanie płytek krwi.
Podawanie flawonoidów ( poprawiających stan naczyń) i witaminy C.
Skazy krwotoczne płytkowe - postępowanie terapeutyczne
1. Ochrona pacjenta przed urazami (ewentualnie zastosowanie reżimu łóżkowego).
2. Nie stosować iniekcji domięśniowych, unikać iniekcji dożylnych i podskórnych, a w razie konieczności zastosować opatrunek uciskowy.
3. Uważnie monitorować pacjenta podczas i po transfuzji: RR, tętno, temperatura, samopoczucie.
4. Przy pomiarze RR mankietu nie pompować za mocno i długo nie trzymać.
5. Obserwacja chorego pod kątem:
krwawienia w obrębie skóry i błon śluzowych
krwi w stolcu i moczu
6. Obserwacja stanu świadomości senność, bóle głowy, zaburzenia widzenia wskazują na możliwość krwawienia do Ośrodkowego Układu Nerwowego.
7. Kontrola reakcji źrenic na światło.
Skazy krwotoczne płytkowe - postępowanie terapeutyczne w postaciach ostrych białaczki, czy chłoniaka:
1. Izolowanie i ochrona pacjenta przed zakażeniami.
2. Wyjaśnienie pacjentowi i jego rodzinie konieczności stosowania środków ochronnych, min. przestrzegania zasad higieny; stosowania środków odkażających do kąpieli czy toalety jamy ustnej.
3. Poinstruowanie pacjenta o konieczności samoobserwacji (pod kontem krwawień, zapalenia błon śluzowych, czy innych objawów),
4. Profilaktyka krwotoków – unikania urazów.
5. Profilaktyka zapalenia płuc.
Edukacja chorego:
Edukacja pacjenta odnośnie stylu życia:
unikania krwawień, przez unikanie upadków, zakaz masaży, zakaz stosowania gorących kąpieli, zakaz noszenia sznurowanego ubrania, zbyt uciskającego,
należy chorego uprzedzić, że nie może przyjmować leków hamujących agregację płytek krwi (np. kwasu acetylosalicylowego),
unikania iniekcji domięśniowych, dożylnych i podskórnych,
poinformowanie o konieczności wykonywania badań kontrolnych i pozostawania pod kontrolą opieki ambulatoryjnej lub hospicyjnej w zależności od stopnia zaawansowania choroby.
Źródła:
1. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych. Medycyna Praktyczna, Kraków 2013.
2. Maruszak J., Sądowska S.: Wielka Encyklopedia Zdrowia od A do Z. Wydawnictwo Literat, Toruń 2010.
3. https://pixabay.com/pl/photos/czerwona-krwinka-statek-rura-4256711/
Zobacz również:
>>> Niedokrwistość aplastyczna – najgroźniejsza choroba układu krwiotwórczego.
>>> Niedokrwistość hemolityczna – przyczyny, objawy, leczenie.
>>> Niedokrwistość megaloblastyczna z niedoboru witaminy B12 – objawy, przyczyny, leczenie, dieta.
>>> Anemia – niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza. Przyczyny, objawy, leczenie.
>>> Niedotlenienie tkanek w przebiegu niedokrwistości. Objawy, przyczyny, leczenie.
>>> Jak układ odpornościowy reaguje na wniknięcie drobnoustrojów? Etapy odpowiedzi odpornościowej humoralnej.
>>> Choroby cywilizacyjne są chorobami z wyboru? Jak się przed nimi uchronić?
>>> Mammografia – badanie kontrastowe piersi. Jak się przygotować do badania? Jakie są rodzaje mammografii?