Odwodnienie to zespół zaburzeń spowodowanych utratą płynów ustrojowych.
Rodzaje odwodnienia:
odwodnienie izotoniczne
odwodnienie hipertoniczne
odwodnienie hipotoniczne
Odwodnienie izotoniczne:
Odwodnienie izotoniczne – to utrata płynu pozakomórkowego wyrażona klinicznie oligowolemią (jednakowa utrata wody i elektrolitów).
Przyczyny odwodnienia izotonicznego:
- zespół utraty sodu przez nerki (faza wielomoczu po niewydolności nerek, niedobór glikokortykosteroidów i mineralokortykosteroidów)
- utrata wody przez przewód pokarmowy (wymioty, biegunka, utrata soków trawiennych, przetoki), skórę (pocenie się, oparzenie)
- utratę krwi
- zatrzymanie objętości płynów ustrojowych w przestrzeni trzeciej (zapalenie trzustki, niedrożność jelit)
Objawy kliniczne (zmniejszenie przestrzeni wodnej o 3-5l):
uczucie pragnienia
obniżenie RR i OCŻ (zapadnięcie żył szyjnych)
zmniejszenie diurezy – oliguria lub anuria
objawy niedokrwienia ośrodkowego układu nerwowego
zaburzenia przewodu pokarmowego – nudności, wymioty
suchość i zmniejszenie elastyczności skóry, suchość błon śluzowych
osłabienie napięcia gałek ocznych
zmniejszenie masy ciała proporcjonalnie do utraty płynów, wydzielin lub wydalin (wyjątek ucieczka wody do przestrzeni trzeciej – masa ciała nie ulega zmianie)
Różne objawy w zależności od nasilenia odwodnienia:
1. Zmniejszenie przestrzeni wodnej pozakomórkowej o 2 l – tachykardia, osłabienie, tendencja do zapaści ortostatycznej
2. Utrata wody pozakomórkowej w ilości 4 l – obniżenie RR w pozycji leżącej poniżej 100mmHg, apatią, wymiotami
3. Niedobór płynu w ilości 5-6 l powoduje obniżenie RR poniżej 80mmHg
Uzupełnienie płynów jest podstawowym postępowaniem i polega na podawaniu utraconego płynu (krew, osocze, płyny elektrolitowe).
Odwodnienie hipertoniczne
Odwodnienie hipertoniczne – większa utrata wody niż elektrolitów-sodu
Przyczyny:
brak lub upośledzenia fizjologicznego odruchu pragnienia – osoby nieprzytomne, po urazach czaszki, niemowlęta, z zaburzeniami połykania
niewystarczająca podaż wody u osób żywionych przez zgłębnik lub przebywających na diecie bogataobiałkowej
utrata wody przez:
płuca – hiperwentylacja
skórę – nadmierne parowanie u osób gorączkujacych, zwiększone pocenie się
przewód pokarmowy – biegunki
nerki – moczówka, ostra niewydolność nerek
Objawy kliniczne zależą od:
stopnia odwodnienia komórek OUN
narastania oligowolemii
czasu w jakim doszło do odwodnienia
uczucie silnego pragnienia
suchość błon śluzowych i skóry
ogólne osłabienie – brak możliwości koncentracji, senność
zaburzenia psychiczne – omamy, splątanie, pobudzenie, drgawki, śpiączka
tachykardia
hipernatremia
skąpomocz – oliguria
Różne objawy w zależności od nasilenia odwodnienia:
1. Niedobór wody w organizmie w ilości 1-2l -obniżenie diurezy godzinowej poniżej 25ml/h, pragnieniem, brakiem zmian na błonach śluzowych.
2. Niedobór wody w organizmie w ilości 4l – wzmożone pragnienie, skąpomoczem, suchością błon śluzowych i osłabieniem.
3. Niedobór wody w organizmie w ilości 7-8l przemawia za pełnoobjawowym odwodnieniem z zaburzeniami świadomości i zaburzeniami ze strony układu krążenia.
Odowodnienie hipotoniczne
Odwodnienie hipotoniczne -proporcjonalnie większa utrata sodu niż wody
Przyczyny:
1. Niedobór sodu spowodowany utratą przez nerki, skórę i przewód pokarmowy.
2. Rozcieńczanie płynów ustrojowych wodą przez podawanie płynów bezelektrolitowych (roztwór glukozy, aminokwasy), upośledzone wydalanie wody przez nerki.
3. Frenetyczne wypijanie wody przez chorych psychicznie.
4. Karmienie dzieci pokarmami nadmiernie rozcieńczonymi wodą.
Objawy choroby podstawowej np. przewodu pokarmowego: (biegunka, wymioty) w warunkach zmniejszonej natremii występują objawy:
- ogólne osłabienie i uczucie wyczerpania
- bóle głowy
- nudności, wymioty
- brak łaknienia
- zaburzenia orientacji
W przypadku natremii poniżej 110mmol/l dolegliwościom mogą towarzyszyć drgawki i śpiączka.
Źródła:
1. Gajewski P. (red.): Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych. Medycyna Praktyczna, Kraków 2013.
2. Maruszak J., Sądowska S.: Wielka Encyklopedia Zdrowia od A do Z. Wydawnictwo Literat, Toruń 2010.
3. https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie/szklanka-wody-makro_3012179.htm#page=1&query=odwodnienie&position=0
Zobacz również:
>>> Niedrożność jelit: rodzaje niedrożności oraz opieka terapeutyczna nad pacjentem
>>> Choroba Leśniowskiego-Crohna: obraz histo-patologiczny, główne objawy oraz leczenie
>>> Wrzodziejące zapalenie jelita grubego: problemy terapeutyczne oraz postępowanie dietetyczne
>>> Gastroskopia – wskazania i przeciwwskazania do badania
>>> Kolonoskopia – wskazania i przeciwwskazania do badania
>>> Badania mikrobiologiczne/serologiczne w wirusowym zapaleniu wątroby typu B (WZW B)
>>> Postępowanie terapeutyczne w zespole jelita drażliwego (zespole IBS)
>>> Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy: przyczyny, objawy oraz leczenie
>>> Wirusy zapalenia wątroby (WZW typu A, B, C, D, E, G). Różnicowanie, objawy, rozpoznanie oraz leczenie.
>>> Drogi leczenie żywieniowego. Leczenie enteralne i parentalne.
>>> Niedożywienie i jego następstwa u dorosłych i dzieci. Jak jemu zapobiec?