Według filozofów troska to autentyczny ludzki stan bycia, to wartość interpersonalna i międzyludzka. Ten człowiek może prawdziwie troszczyć się o drugą osobę, który potrafi troszczyć się o siebie, to znaczy poznał siebie, sam doznał twórczej siły troski /Brykczyńska 1993/
Podstaw i źródeł troskliwości można szukać:
w filozoficznych dialogach Platona
w fenomenologii (Heidegger)
w filozofii dialogu Levinasa
w filozofii egzystencjonalnej (Sartre, Marcel, Kierkegaard, Nietsche)
w filozofii humanistycznej, personalistycznej (opiekun spolegliwy – Kotarbiński)
u filozofów Wschodu
w religii (przypowieść o miłosiernym Samarytaninie)
w duchowości
Znaczące miejsce troskliwość znajduje w:
naukach biologicznych
psychologii
naukach o środowisku
pielęgniarstwie (Orem, Watson, Leininger)
antropologii, która bada objawy troski w różnych kulturach
epistemologii, która bada co trzeba wiedzieć, aby zrozumieć naturę troski
pedagogice, która studiuje problem przekazania wartości troski i metody nauczania o trosce
ontologii, która bada naturę troski
etyce
humaniści, poeci, artyści, socjologowie również podejmują tematykę troskliwości i przedstawiają ją w opisach współodczuwania, sympatii, humanizmu, wzajemnej bliskości, dzielenia przeżyć, gotowości do samopomocy
Roach, analizując naturę troski, uważa, że fenomen troski w kontekście pracy pielęgniarskiej składa się z 5 integralnych pojęć:
wczucia i empatii
kompetencji
pewności siebie i zaufania
zobowiązania się i zaangażowania się
sumienności i uczciwości
Troskliwość pielęgniarska
jest znacząca w opiece nad zdrowiem człowieka (F.Nihgtingale)
istota, natura, esencja, credo, sedno pielęgniarstwa (M. Leininger)
podstawowa idea przewodnia profesjonalizacji, która zapewni pielęgniarstwu wpływ na rozwój cywilizacji i będzie determinować jego wkład do ludzkich społeczności oraz zachowania godności człowieka (Watson)
troskliwość i miłość są najbardziej uniwersalnymi i najbardziej tajemniczymi siłami kosmosu, jednoczą najważniejszą i najbardziej uniwersalną energię psychiczną (Watson)
troska/troskliwość/troszczenie się/opiekuńcza troskliwość to skupianie na kimś uwagi, zapewnianie mu ochrony i pomocy, opiekowanie się, asystowanie, wspieranie
troskliwość dotyczy cech człowieka, jego postaw, dyspozycji, motywów działań w stosunku do tego, kto potrzebuje pomocy i ochrony
Zapewnianie troskliwości wymaga:
wiedzy, a także doświadczenia w każdym z poszczególnych rodzajów praktyki
sprawności technicznej
refleksji
pozyskiwania zaufania i wzajemności, rozwijania współdziałania i pobudzania aktywności
bycia ekspertem w świadczeniu pomocy specyficznie pielęgniarskiej
koncentrowania się wokół człowieka jako całości nie tylko wtedy, kiedy odczuwa on dyskomfort fizyczny i przeżywa stres emocjonalny, jest bezradny i wymaga pomocy, ale także gdy podejmuje swoją codzienną aktywność znaczącą dla życia, zdrowia, samopoczucia, funkcjonowania i rozwoju
wrażliwości, współodczuwania i brania pod uwagę wielu znaczących szczegółów
wysokiego poziomu moralnego; etyka troski powinna być podstawą relacji pielęgniarka-pacjent; troska jest wskazywana jako podstawowa wartość w etyce zawodowej pielęgniarki; opiekuńcza troskliwość kształtuje moralną świadomość pielęgniarki, jest busolą ukierunkowującą jej postępowanie na dobro i zło
znajomości siebie i swoich ograniczeń
skupiania uwagi, chronienia i służenia temu, komu się pomaga
Troskliwość opiekuńcza pielęgniarki cechuje się:
wrażliwością na ludzkie cierpienie i ból
traktowaniem człowieka w sposób zindywidualizowany
braniem pod uwagę jego złożonych potrzeb i przeżyć
akceptowaniem go takim jakim jest
poszanowaniem jego godności
okazywaniem szacunku
ułatwianiem w dążeniu do samodzielności, a nie okazywaniem swojej przewagi i kontrolowaniem
podejmowaniem takich decyzji, które mają u swoich podstaw wysokie kompetencje oraz refleksyjne myślenie
darzeniem ludzi ciepłymi uczuciami, okazywaniem tych uczuć w relacjach opiekuńczych
lubieniem ludzi w taki sposób, że ich różne problemy i trudności nie pozostają pielęgniarce obojętne
zainteresowaniem się ludźmi, angażowaniem się w świadczeniu opiekuńczej pomocy
stałą gotowością do dawania tego, co człowiek najbardziej potrzebuje
skupianiem uwagi na szczegółach w zapewnianiu pomocy
starannością
znajomością i rozumieniem tego komu pomaga oraz jego problemów zdrowotnych
Korzyści z filozofii troski:
prowadzi do wzbogacenia zarówno pielęgniarki, jak i tych, którymi się opiekuje (rozwija wyobraźnię, pozwala przełamywać utarte schematy, unikać automatycznego systematyzowania, generalizowania, klasyfikowania, szufladkowania, unikania błędów)
poprawia jakość pracy pielęgniarki
doskonali profesjonalną indywidualność