Zakażenia układu moczowego (ZUM) w ciąży: rodzaje, objawy, leczenie oraz profilaktyka

Zakażenie układu moczowego (ZUM) oznacza obecność drobnoustrojów w drogach moczowych powyżej zwieracza cewki moczowej .
Zakażenia układu moczowego są jednym z najczęstszych powikłań ciąży.

Klasyfikacja zakażeń układu moczowego (ZUM) w ciąży:

1.  W zależności od umiejscowienia:
  • zakażenia dolnego odcinka układu moczowego: pęcherz moczowy, cewka moczowa;
  • zakażenia górnego odcinka układu moczowego: nerka, układy kielichowo-miedniczkowe, okolica okołonerkowa.
2.  W zależności  od stopnia nasilenia objawów klinicznych:
  • bezobjawowy bakteriomocz: 2 -10 % ciężarnych;
  • zapalenie pęcherza moczowego: 1-2 % ciężarnych;
  • ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek: ok.2% ciężarnych  i u 25-30% ciężarnych z nieleczonym bezobjawowym bakteriomoczem (antybiotykoterapia  zapobiega temu powikłaniu w 80-90% przypadków).

Bakteriomocz bezobjawowy

Rozpoznanie:
  • Stwierdzenie w 1 ml moczu pobranego ze środkowego strumienia w dwóch kolejnych badaniach co najmniej 100000 jednostek tworzących kolonie przy braku objawów klinicznych infekcji dróg moczowych.
Przyczyna:
  • Najczęstsza przyczyna Escherichia coli, rzadziej enterokoki, paciorkowce beta- hemolizujące, Klebsiella pneumoniae, Proteus mirabilis, Pseudomonas aeruginosa.
Leczenie:
  • Każdy przypadek znamiennego bakteriomoczu w ciąży powinien być leczony wg antybiogramu.
 

Ostre zapalenie pęcherza moczowego

Objawy:
  • bolesne oddawanie moczu
  • częstomocz
  • nagłomocz
  • silne parcie na mocz
  • zwykle nie jest poprzedzone stwierdzeniem bakteriomoczu bezobjawowego.
  • w badaniu ogólnym moczu : ropomocz
Leczenie:
  • Konieczne szybkie rozpoczęcie leczenia (bez wyniku  badania bakteriologicznego) z uwagi na ryzyko wstępującego zakażenia dróg moczowych;
  • Wskazane też nieswoiste leczenie objawowe:
    • wypoczynek w łóżku
    • nawodnienie zapewniające diurezę >1, 5 I|24 godziny
    • dieta regulująca wypróżnienia
    • leki rozkurczowe
    • leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe
    • leki przeciwwymiotne
    • leki ziołowe stosowane w zakażeniach dróg moczowych
  • Po leczeniu należy wykonać kontrolny posiew moczu.

Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek

Przyczyna:
  • Najczęściej jest następstwem zakażenia  wstępującego z dolnych dróg moczowych. W okresie ciąży najczęściej pojawia się w II połowie ciąży(z uwagi na utrudniony odpływ moczu).
Objawy charakterystyczne:
  • nagły początek -wzrost temperatury ciała nawet do 40°C z dreszczami;
  • bóle w okolicy lędźwiowej, zwykle prawostronne;
  • bolesne oddawanie moczu;
  • częste parcie na mocz;
  • pieczenie i ból w cewce moczowej;
  • dodatni objaw Goldflamma.
 
Rozpoznanie:
W badaniach laboratoryjnych stwierdza się:
  • w osadzie moczu: dużo krwinek i nabłonków z przewagą leukocytów oraz niewielki białkomocz;
  • dodatni wynik posiewu  moczu;
  • obecny krwiomocz – krwotoczna postać  odmiedniczkowego zapalenia nerek.

Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek jest jedną z przyczyn wystąpienia wstrząsu septycznego.

W różnicowaniu należy uwzględnić:
  • zapalenie pęcherzyka żółciowego;
  • zapalenie wyrostka robaczkowego.
Nawracające odmiedniczkowe zapalenie nerek, a także ostre zapalenie  nie poddające się leczeniu – należy rozważyć możliwość istnienia mechanicznej przeszkody w odpływie moczu.

Profilaktyka zakażeń układu moczowego w ciąży:

  • Przestrzeganie zasad higieny osobistej:
    • leczenie zapaleń narządów płciowych;
    • diagnostyka i leczenie znamiennego bakteriomoczu;
    • unikanie wszelkich zbędnych instrumentacji dróg moczowych.
  • Leczenie zakażeń układu moczowego w ciąży powinno być oparte na antybiogramie. Podawanie antybiotyków w przypadku bezobjawowego bakteriomoczu i zapalenia pęcherza moczowego powinno trwać przynajmniej 7 dni i może być prowadzone w warunkach ambulatoryjnych;
  • Leczenie ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek wymaga hospitalizacji ciężarnej.W zasadach leczenia należy uwzględnić:
    • dożylne podawanie antybiotyków;
    • antybiotykoterapia doustna po minimum 48 godzinach po unormowaniu się temperatury ciała i\lub ustąpieniu dolegliwości bólowych .Wybór leku  uzależniony powinien być od antybiogramu;
    • dostateczna podaż płynów,  tak aby diureza dobowa wynosiła 1,5 litra.

Przy prowadzeniu antybiotykoterapii należy pamiętać o:

  • Sulfonamidy nie powinny być stosowane w III trymestrze ciąży, a głównie na 4 tygodnie przed zakończeniem ciąży ze względu na ryzyko wystąpienia żółtaczki  jąder podkorowych u noworodka.
Ciężki przebieg choroby i brak poprawy pomimo prowadzonego leczenia antybiotykami może być uwarunkowany poważnymi zaburzeniami w odpływie moczu.W tych przypadkach radykalną poprawę można uzyskać przez wprowadzenie cewnika do moczowodu.
Skuteczność terapii powinna być potwierdzona ujemnym wynikiem posiewu  wykonanym po 2 tygodniach od zakończenia leczenia.

Profilaktyka nawracających zakażeń dróg moczowych w ciąży:

  • dwa lub więcej epizodów zapalenia pęcherza moczowego w ciąży lub przebyte w ciąży ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek- profilaktyka antybiotykowa do zakończenia ciąży(nitrofurantoina – 0,1 g – 1xdz na noc);
  • posiewy moczu wykonywane co 2 tygodnie i leczenie w przypadku pojawienia się objawów infekcji lub bezobjawowego bakteriomoczu.
 
Pomyślny wynik leczenia zależy od:
  • wczesnego klinicznego i bakteriologicznego rozpoznania oraz rozpoczęcia właściwego leczenia;
  • usunięcie ewentualnych przeszkód w odpływie moczu;
  • częstego oddawania moczu (przynajmniej co trzy godziny).

Leave a Reply

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.