Woda ma zdolność do samooczyszczania się. W wodzie żyją organizmy rozkładające różne substancje. Współcześnie ilość ścieków pochodzących z rolnictwa, przemysłu, gospodarstw domowych znacznie przekracza możliwości ich rozkładu przez organizmy wodne. Do wód spływają również pestycydy i nawozy sztuczne co znacznie wpływa na zanieczyszczenie wód.
Eutrofizacja (przeżyźnienie)
Eutrofizacja to zwiększenie żyzności zbiorników wodnych.
Ścieki oraz nawozy sztuczne są bardzo dobrym nawozem dla żyjących w wodzie glonów.
Dochodzi do nadmiernego rozwoju glonów i powstanie tzw. zakwitu wód.
Większość organizmów wymiera na wskutek braku tlenu.
Jednocześnie bardzo dobre warunki do rozwoju zyskują bakterie beztlenowe (destruenci), które produkują siarkowodór, amoniak i metan.
Nadmiar obumarłego fitoplanktonu opada na dno zbiornika wodnego, prowadząc do zwiększenia liczebności bakterii beztlenowych (destruentów).
Podniesienie temperatury wody wpływa na wzrost eutrofizacji.
Skutki zanieczyszczeń wód:
Zachwianie równowagi ekologicznej.
Zmniejszenie ilości tlenu w wodzie na wskutek zbyt intensywnej aktywności drobnoustrojów zużywających tlen.
Gwałtowny rozwój fitoplanktonu (roślinności wodnej).
Wzrost umieralności tlenolubnych zwierząt.
Deficyt tlenowy prowadzący do zahamowania rozkładu materii organicznej.
Spadek bioróżnorodności na wskutek skażenia wody substancjami chemicznymi, radioaktywnymi oraz drobnoustrojami chorobotwórczymi.
Negatywny wpływ metali ciężkich na łańcuch pokarmowy. Metale ciężkie kumulują się w organizmach – na każdym poziomie troficznym ich stężenie w organizmach rośnie. Metale ciężkie wykazują silne działanie rakotwórcze.
Wody zanieczyszczone są głównie przez substancje:
lotne: CO2, CO, SO2, H2S, HCl, Cl, NO2
stałe: sole metali ciężkich miedzi, cynku, ołowiu oraz związki fosforu, sodu i potasu.
ciekłe: benzyna, detergenty, oleje, smary, ropa naftowa, fenol, sól, H2SO4, H2SO3, wypłukiwane z gleby związki z nawozów sztucznych
W ocenie czystości wód bierze się pod uwagę:
barwę
zapach
przejrzystość
pH
obecność boindykatorów
Przyczyny degradacji/zanieczyszczeń wód
Wylewanie do zbiorników wodnych: jezior i rzek, ciepłej wody z elektrowni i zakładów przemysłowych. Prowadzi to do wyginięcia organizmów o niewielkiej tolerancji na zmiany temperatury wody.
Przedostawanie się do wód zanieczyszczeń z nielegalnych wysypisk.
Przedostawanie się do wód pestycydów oraz ścieków.
Niedostateczne wyposażenie w urządzenia oczyszczające.
Ochrona wód polega na:
Budowaniu nowoczesnych oczyszczalni ścieków i unieszkodliwianie osadów ściekowych.
Budowaniu składowisk odpadów bezpiecznych dla środowiska
Ograniczenie stosowania sztucznych nawozów w rolnictwie.
Stosowanie w przemyśle nowych technologii, niezanieczyszczających środowiska.
Zabezpieczenie hałd i wysypisk.
Napowietrzanie wód stojących.
Źródła:
1. Fuerst J.: Biologia. Vademecum liceum, technikum. Wydawnictwo GREG, Kraków 2008.
2. Holeczek J., Januszewska-Hasiec B., Kobyłecka J., Stawarz J., Stencel. J.: Teraz Matura 2019. Biologia Tuż przed Egzaminem. Nowa Era, Wydanie II, Warszawa 2017.
3. Holeczek J., Januszewska-Hasiec B., Kobyłecka J., Stawarz J., Stencel R.: Teraz Matura. Biologia Vademecum, Nowa Era, Warszawa 2015.
4. Pyłka Gutowska E.: Vademecum Maturzysty Biologia, Wyd. „Oświata”, Warszawa 2002.
5. https://pixabay.com/pl/photos/zanieczyszczenia-4286704/
Zobacz również:
>>> Właściwości biologiczne, fizyczne i chemiczne wody
>>> Zastosowanie Biotechnologii Klasycznej
>>> Reguły opisujące tolerancję ekologiczną. Prawo minimum Liebiga, Prawo tolerancji ekologicznej Shelforda, Zasada współdziałania czynników.
>>> Porównanie oddychania tlenowego z beztlenowym
>>> Porównanie wydajności energetycznej oddychania tlenowego, beztlenowego oraz fermentacji.