Zmęczenie (znużenie, astenia) to nietypowe, utrzymujące się, subiektywne poczucie znużenia związane z chorobą nowotworową lub jej leczeniem, zakłócające zwykłe funkcjonowanie chorego.
Zmęczenie występuje wówczas, gdy sytuacja przekracza możliwości adaptacyjne pacjenta, a dotychczasowe sposoby radzenia sobie w sytuacjach trudnych ulęgają wyczerpaniu.
Znużenie jest odczuciem subiektywnym, manifestującym się:
objawami fizycznymi – obniżeniem energii
objawami poznawczymi – osłabieniem koncentracji
objawami emocjonalnymi – osłabieniem motywacji
Dane statystyczne zmęczenia w chorobach nowotworowych
Występuje u 60-90% chorych na chorobę nowotworową.
30% pacjentów po wyleczeniu choroby nowotworowej zgłasza upośledzenie aktywności fizycznej.
70% pacjentów określa zmęczenie jako najcięższy objaw terapii onkologicznej – u niektórych pacjentów nasilenie zmęczenia wpływa na podjęcie decyzji związanej z zaprzestaniem leczenia, bądź zmiany na inną metodę leczenia.
66% pacjentów twierdzi iż zmęczenie zaburza bądź upośledza dotychczasowe codzienne życie.
59% pacjentów odczuwa trudności z integracją z rodziną, przyjaciółmi.
Różnica między zmęczeniem w chorobie nowotworowej, a zmęczeniem spotykanym u osób zdrowych
Zasadniczą różnicą między zmęczeniem w chorobie nowotworowej, a zmęczeniem spotykanym u osób zdrowych jest jego występowanie mimo odpowiedniej ilości snu i wypoczynku.
Jaki jest czas trwania zmęczenia nowotworowego?
Zmęczenie może utrzymywać się przez wiele miesięcy, a nawet lat po zakończeniu leczenia onkologicznego.
U chorych w zaawansowanym stadium choroby zmęczenie może towarzyszyć objawom:
depresji
bólu
bezsenności
jadłowstrętu
lęku
duszności
Przyczyny zmęczenia u chorych w zaawansowanym stadium choroby nowotworowej:
niedokrwistość
wyniszczenie
gorączka
zakażenie
depresja
schorzenia występujące wcześniej
leki (np.opioidy, leki przeciwlękowe, nasenne, przeciwwymiotne)
zaburzenia snu
ból
nudności
duszność
Postępowanie zespołu terapeutycznego w leczeniu zmęczenia nowotworowego
Zmniejszenie potencjalnie odwracalnych przyczyn zmęczenia. Łagodzenie dolegliwości wynikających z postępującego procesu chorobowego:
w przypadku przyczyn nieodwracalnych wskazane jest postępowanie objawowe
poradnictwo
edukacja
Rolą zespołu leczniczego zajmującej się pacjentami w zaawansowanym stadium choroby jest dążenie do poprawy jakości życia podopiecznych.
Złotą regułą oceny jakości życia jest samoocena objawów dokonywana przez pacjenta.
Dobra współpraca z rodziną – w celu ustalenia najlepszego, indywidualnego sposobu postępowania.
Ustalenie proporcji między okresami wypoczynku, a aktywnością w ciągu doby.
Stosowanie technik dystrakcyjnych – polegających na odwracaniu uwagi, zachęcanie do czynności: czytanie książek, słuchanie muzyki, oglądanie telewizji, rozwiązywanie krzyżówek, pisanie pamiętników.
Przy łagodzeniu napięcia emocjonalnego istotne znaczenie odgrywają techniki relaksacyjne, hipnoza, rozmowa z psychologiem.
Stosowanie ćwiczeń fizycznych – zwiększają poziom endorfin.
Stosowanie terapii zajęciowej.
Udzielanie wsparcia psychoemocjonalnego pacjentowi i rodzinie chorego przez personel medyczny, wolontariuszy.
Farmakoterapia – leczenie objawowe:
– kortykoterapia
– octan megestrolu
– metylofenidat
Zobacz również:
>>> Choroba nowotworowa to trudna sytuacja. Jak wspierać chorego? Jak zadbać o siebie? Opieka nad chorym i jego rodziną w zaawansowanym stadium choroby nowotworowej.
>>> Bezsenność, narkolepsja, zespół niespokojnych nóg i inne zaburzenia snu. Jak je pokonać?
>>> Przyczyny oraz objawy nudności i wymiotów: leczenie oraz zapobieganie
>>> Fentanyl – sposób działania, wskazania, plastry fentanylowe
>>> Leczenie morfiną bólu nowotworowego. Zasady podawania i dawkowania. Objawy występujące podczas farmakoterapii.
>>> Choroby rzadkie na przykładzie czerwienicy prawdziwej – przyczyny, objawy oraz leczenie